Họ, hụi, biêu, phường là gì ?
Căn cứ theo Điều 471 Bộ Luật Dân Sự 2015 quy định: Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là hụi) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh hụi và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.
Đây là một loại giao dịch về tài sản theo tập quán đã hình thành từ rất lâu trong đời sống của người dân ở khắp cả nước. Theo đó miền Bắc thường gọi là họ, miền Trung thường gọi là biêu, phường và miền Nam thường gọi là hụi. Một số nơi còn có cách gọi khác là bưu, huê, hội v.v. Mặc dù có nhiều tên gọi khác nhau, nhưng về bản chất là giống nhau. Hụi được chia thành hụi không có lãi và hụi có lãi. Hụi có lãi bao gồm hụi đầu thảo và hụi hưởng hoa hồng. Tùy theo hình thức hụi mà quyền, nghĩa vụ của thành viên tham gia và chủ hụi là khác nhau.
Về bản chất, chơi hụi là một hình thức huy động vốn khá phổ biến trong đời sống của người dân. Về mặt tích cực, tham gia hoạt động này tạo điều kiện cho người chơi có thể huy động tiền từ những người khác với hình thức đơn giản, thuận lợi hơn rất nhiều so với vay tín dụng ngân hàng. Sau đó, hụi trở về hình thức trả góp đối với khoản tiền đã vay khi đến kỳ khui hụi. Đối với những người nhận tiền ở những kỳ sau, chơi hụi giúp họ tiết kiệm một khoản tiền tương đối lớn. Cuối kỳ, với số tiền nhận lại được, họ có thể thực hiện những kế hoạch lớn như mua đất, mua nhà, mua xe…
Rủi ro khi tham gia chơi hụi
Do chính vì sự đơn giản này, hoạt động chơi hụi tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, đặc biệt về phía những người chơi. Về bản chất, đây là loại hình thức cho vay tín chấp. Do đó, ngoài sự tin tưởng lẫn nhau thì không có tài sản bảo đảm nào xuất hiện trong giao dịch này. Và khi chủ hụi lạm dụng sự tín nhiệm của các người chơi, thu tiền họ nhưng không chi trả cho người đến lượt mà ôm tiền bỏ trốn thì người bị ảnh hưởng trực tiếp chính là những người chơi.
Ngoài ra, cũng có trường hợp chính những người chơi đã được nhận tiền ở những kỳ khui hụi trước nhưng không đóng tiền tiếp ở những kỳ sau, gây khó khăn cho chủ hụi trong việc trả tiền cho những người chơi đến lượt. Với những đối tượng này, chủ hụi sẽ áp dụng nhiều biện pháp để buộc những người chơi này trả tiền (hiếm trường hợp nào chủ hụi dùng đến biện pháp khởi kiện ra Tòa án vì tốn rất nhiều thời gian, chi phí); nếu không có tác dụng thì thông thường chủ hụi sẽ dùng tiền của mình để trang trải cho những người chơi này. Về lâu về dài, việc này dẫn đến tình trạng vỡ hụi, được diễn ra tương đối phổ biến trong thời gian gần đây.
Căn cứ pháp lý
Nghị định 19/2019/NĐ-CP về họ, hụi, biêu, phường được Chính phủ thông qua ngày 19/02/2019, có hiệu lực từ ngày 05/4/2019. Nghị định này quy định về nguyên tắc tổ chức họ, hụi, biêu, phường (gọi tắt là hụi); điều kiện làm thành viên, chủ hụi; gia nhập, rút khỏi hụi; văn bản thỏa thuận về hụi; thứ tự lĩnh hụi, lãi suất; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý của thành viên, chủ hụi. Theo đó, chủ hụi phải thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã phường nơi cư trú về việc tổ chức dây hụi khi thuộc một trong các trường hợp sau:
- Tổ chức dây hụi có giá trị các phần hụi tại một kỳ mở hụi từ 100 triệu đồng trở lên;
- Tổ chức từ hai dây hụi trở lên.
Trong một số trường hợp có thể áp dụng quy định tại Bộ Luật Dân Sự, Bộ Luật Hình Sự để giải quyết.
Cách thức hạn chế rủi ro khi tham gia chơi hụi
Thứ nhất, khi tham gia chơi hụi, người chơi phải yêu cầu chủ hụi cung cấp danh sách những người chơi trong dây hụi mà mình tham gia, kiểm tra những người đó có đúng thực tế chơi với mình hay không;
Thứ hai, chỉ đồng ý cho các thành viên mình tin tưởng tham gia hụi;
Thứ ba, nên lập nhóm hụi trên nền tảng facebook, zalo để kịp thời công khai những thông tin như ngày khui hụi, số tiền bỏ ra chốt hụi, thành viên nào không đóng hụi đúng thời gian quy định để kịp thời ngăn chặn, hạn chế rủi cho cho chủ hụi và cả người chơi;
Thứ tư, phải đi tham gia khui hụi đầy đủ tại các lần khui hụi để biết rõ người nào đã hốt hụi tại các lần khui; việc giao nhận tiền đóng hụi phải rõ ràng, yêu cầu chủ hụi ký xác nhận ghi số tiền đã giao và thời gian giao tiền; khi phát hiện có hành vi gian dối, không rõ ràng trong việc tổ chức chơi hụi thì người chơi phải yêu cầu chủ hụi làm rõ ngay. Trường hợp chủ hụi không làm rõ được thì phải thông báo cho chính quyền địa phương giải quyết ngay từ đầu, không được quá tin tưởng vào chủ hụi để chủ hụi lợi dụng chiếm đoạt tài sản trong thời gian dài sẽ dẫn đến khó giải quyết khi xảy ra vỡ hụi.
Tác giả: Thạc sĩ Luật sư Võ Minh Thành sưu tầm
